3.5. PROGRAMY NADAWCZO/ODBIORCZE


  Terminalowe programy nadawczo-odbiorcze można podzielić na kilka grup.
    Do pierwszej z nich należa programy wykorzystujące standardowe tryby pracy oprogramowania TAPR kontrolera TNC. Mogą to być zwykłe programy terminalowe np. PROCOMM, TELIX, KERMIT i inne pracujące na komputerach klasy PC/XT/AT lub dowolne inne pracujące na wszystkich pozostałych typach komputerów i pod różnymi systemami operacyjnymi. Nieco bardziej doświadczeni krótkofalowcy mogą posłużyć się własnymi programami napisanymi np. w języku BASIC. Zaletą oprogramowania TAPR jest to, że może ono być obsługiwane przez standardowe programy terminalowe i nie wymaga rozwiązań specjalnych, które są obecnie dostępne jedynie dla systemów operacyjnych DOS i Windows.
    Do drugiej grupy można zaliczyć programy współpracujące z kontrolerem w trybie podporządkowanym (ang. host) oprogramowania TF. Programy te przeznaczone specjalnie do obsługi kontrolerów charakteryzują się większym komfortem obsługi. Dla każdego z dziesięciu (lub więcej) kanałów logicznych przewidziane są oddzielne okienka nadawczo-odbiorcze. Programy te dekodują pola adresowe pakietów, są w stanie zapamiętywać trasy łączności wiodące przez wiele stacji węzłowych, a poza tym mogą też rozpoznawać częstotliwość pracy w oparciu o tabelę znanych stacji węzłowych lub skrzynek. Do tej grupy należą np. programy SP, GP, Visual Packet, PR4WIN i WinGT.
    Trzecia grupa programów współpracuje z kontrolerami w trybie KISS. Jej najbardziej znanym reprezentantem jest oprogramowanie TCP/IP (NOS) oraz program SUPERKISS. Także niektóre z programów drugiej grupy (SP, GP) mogą współpracować z kontrolerem w trybie KISS, wykorzystując do tego celu program sterujący TFPCR lub jego następców TFKISS i TFX. Także nowsze wersje sterownika TFPCX pozwalają na pracę w trybie KISS.
    Do czwartej grupy zaliczają się programy zastępujące całkowicie kontroler TNC i wymagające jedynie podłączenia prostego modemu do komputera. Może to być omówiony w następnym podrozdziale modem BayCom lub podobny. Jest to przede wszystkim program BayCom na PC/XT/AT oraz Digicom>64 dla komputerów Commodore 64/128. Także niektóre z poprzednio omówionych programów (SP, GP) mogą wspólpracować z modemem BayCom przy wykorzystaniu sterownika TFPCX. Podobne sterowniki dostępne są również dla programów TCP/IP (sterownik AX25) i węzła BPQ (sterownik BPQAX25). Systemy operacyjne Windows 95 i 98 nie gwarantują jednak dostatecznie szybkich czasów reakcji wymaganych dla zapewnienia bezbłędnej transmisji dlatego też zakres zastosowań wymienionych programów i sterowników ograniczony jest zasadniczo do systemu operacyjnego DOS.
    Program KDATERM jest programem rezydentnym pracującym pod systemem DOS, wywoływanym za pomocą ustalonej kombinacji klawiszy (podobnie jak np. w przypadku programu SIDE-KICK). Pozwala to na nawiązywanie łączności bez konieczności opuszczania innego wykorzystywanego programu (np. edytora tekstów). Jest on programem terminalowym przeznaczonym do współpracy z kontrolerem TNC.

3.5.1. OPISY POPULARNYCH PROGRAMÓW PAKIET RADIO

    Poniżej omówione są krótko niektóre z wymienionych programów. Podobnie jak w przypadku oprogramowania kontrolerów TNC zrezygnowano tu z przedstawiania list rozkazów. W razie potrzeby wymieniono tylko najważniejsze z nich. Ze względu na popularność przedstawionego dalej modemu BayCom program ten omawiany jest jako pierwszy. W przeciwieństwie do zwykłych programów terminalowych korzystających standardowo z sygnałów występujących na złączu RS-232, BayCom wykorzystuje sygnały DTR i CTS do transmisji danych, a sygnał RTS do przełączania nadawanie-odbiór. W przeciwieństwie do sygnałów TxD i RxD mogą one być bezpośrednio wczytywane lub sterowane przez program. Zasadniczą wadą tego rozwiązania jest to, że niektóre komputery wyposażone w nietypowe rozwiązania złączy RS-232 (Atari Portfolio, niektóre przenośne komputery klasy "lap-top" i "notebook") nie mogą współpracować z modemem BayCom. W oryginalnym opisie BayCom podany jest schemat modemu na obwodzie TCM3105, wielu amatorów stosuje jednak konstrukcje oparte o obwody scalone AM7910 lub XR2206/2211, po uwzględnieniu odmiennego sposobu ich podłączenia. Konstrukcje modemów oparte o obwód TCM3105 powinny być wyposażone w układy cyfrowej blokady szumów pozwalające na pracę z otwartą blokadą szumów odbiornika, rozwiązania zawierające XR2206/2211 pracują naogół prawidłowo bez dodatkowej cyfrowej blokady szumów. Te same rozwiązania mogą być wykorzystane do współpracy z komputerem Commodore 64 (Digocom>64), należy jedynie pamiętać, że na wyjściu złącza RS-232 komputera Commodore 64 występują poziomy napięć 0 - 5 V a nie +/- 12 V jak na standardowym złączu RS-232.
    Sam program składa się z dwóch zasadniczych części: tzn. rezydującego w pamięci komputera programu naśladującego kontroler TNC L2.EXE i przewidzianego do współpracy z nim programu terminalowego SCC.EXE.
    Aktywne prowadzenie łączności lub zmiana jakichkolwiek parametrów wymagają wywołania programu terminalowego. Użytkownik SCC.EXE informowany jest przez linię informacyjną o bieżącym stanie połączenia i jakości łącza.
    Posługiwanie się programem BayCom jest bardzo zbliżone do obsługi Digicom>64, ponieważ oba programy napisali ci sami autorzy. W obu przypadkach znakiem gotowości do przyjęcia rozkazów jest dwukropek. Podstawowa grupa rozkazów odpowiada analogicznym rozkazom kontrolera TNC. Do najważniejszych rozkazów należą DCALL określający znak stacji przy retransmisji pakietów, CONNECT, DISCONNECT, MYCALL pozwalający na podanie do czterech własnych znaków o różnych rozszerzeniach, CTEXT definiujący tekst powitalny, FRACK, MAXFRAME, PACLEN, RETRY, DWAIT, TXDELAY, BEACON i BTEXT. Wybór szybkości transmisji następuje za pomocą rozkazu HBAUD, przy pracy z modemami zewnętrznymi dozwolone są szybkości 300 i 1200 bit/s, nowsze wersje programu pozwalają także na pracę z szybkością 9600 bit/s po podłączeniu do wyjścia drukarki (LPT) modemu PAR-96 lub PICPAR. Oprócz zwykłej komunikacji terminalowej BayCom umożliwia także transmisję zbiorów w postaci ASCII lub dwójkowej w równoległym logicznym kanale łączności. Z programu BayCom wywodzi się oprogramowanie węzła BayCom-node, którego najważniejszą częścią jest rezydentny program L2.EXE mogący współpracować z oprogramowaniem skrzynek BayCom-Box i OE5DXL-BOX.
    Drugim z omawianych programów jest SP. Jest on dostępny w wersjach dla komputerów PC/XT/AT i dla komputera Atari-ST. Współpracuje z kontrolerem TNC w trybie podporządkowanym (oprogramowanie TF) lub w trybie KISS (oprogramowanie TAPR). W tym drugim przapadku konieczne jest użycie programu sterującego TFPCR/TFKISS. W obu przypadkach obsługa kontrolera TNC jest wygodniejsza niż w przypadku posługiwania się zwykłym programem terminalowym i standardowymi trybami pracy oprogramowania TAPR. Program SP przewidziany jest wyłącznie do pracy w systemie pakiet radio i nie pozwala na korzystanie z wyższych protokółów jak TCP/IP. SP pozwala na automatyczne nawiązywanie łączności poprzez stacje sieci w oparciu o trasy wprowadzone przez użytkownika lub zapamiętane w wyniku analizy pól adresowych odebranych pakietów. SP wyposażony jest także w oprogramowanie węzła zbliżone zasadniczo do TheNet, a poza tym pozwala on na zdalną obsługę stacji przez korespondenta podobnie jak to było możliwe w programach Baycom i Digicom>64). SP może obsługiwać do pięciu kontrolerów TNC (w zależności od liczby zainstalowanych złączy RS-232) i do czterdziestu logicznych kanałów łączności. Duże pokrewieństwo z programem SP wykazuje program TOP. W czasie dialogu z korespondentem możliwa jest równoległa transmisja zbiorów ASCII lub dwójkowych. Łączność w poszczególnych kanałach może być na życzenie protokółowana na drukarce lub nośniku magnetycznym.
    Możliwe jest także korzystanie z własnych programów (makrorozkazów, skryptów programowych) automatyzujących niektóre nużace lub często powtarzające się czynności. Przykładem tego typu czynności może być połączenie się z macierzystą skrzynką eletroniczą, w oparciu o podaną trasę, wczytanie przeznaczonych dla siebie wiadomości połączone z ich zapisem na dysku, a następnie przerwanie połączenia. Dużym ułatwieniem w konstruowaniu makrorozkazów jest podprogram rejestrujący dziesięć ostatnich, podanych z klawiatury rozkazów. Tak więc w praktyce do skonstruowania pożadanego makrorozkazu wystarczy przeprowadzenie pożadanej czynności i zapis powstałego w ten sposób makrorozkazu na dysku.
    Różne funkcje i rozkazy SP wywoływane są przez odpowiednie kombinacje klawiszy ESC lub ALT z klawiszami literowymi.
    Wiele z wymienionych tu możliwości nie jest niezbędnych w pierwszej chwili, możliwe jest stopniowe zapoznawanie się z nimi w miarę potrzeb. Na początek mogłaby wystarczyć znajomość dwóch podstawowych kombinacji: ESC-C - rozkaz CONNECT i ALT-D rozkaz DISCONNECT. Oczywiście użytkownikom chcącym się ograniczyć do nich wystarczą dużo prostsze programy jak PROCOMM. Kombinacje ALT-H i CTRL-F10 pozwalają na wyświetlenie listy rozkazów i krótkich objaśnień.
    Podobnymi właściwościami, a dodatkowo także interesującą szatą graficzną charakteryzuje się program GP. Obsługujemy go z menu, myszą lub z klawiatury. Brakuje tu jednak oprogramowania węzła i automatycznego zapisu tras łączności. Najważniejsze rozkazy mogą być wywołane także za pomocą kombinacji klawisza ALT z odpowiednią literą (podkreśloną w opisie symbolu na ekranie). Np. do nawiązania połączenia służy kombinacja ALT-C, a do jego przerwania - ALT-D. Podobnie jak w przypadku programu SP, najważniejsze parametry konfiguracyjne (np. znak wywoławczy - MYCALL) zawarte są w zbiorze konfiguracyjnym - CONFIG.GP.
    Wspomniany wyżej program SUPERKISS pozwala także na pracę emisjami AMTOR, CW i RTTY przy wykorzystaniu kontrolera PK-232.
    Pod systemem operacyjnym WINDOWS można posłużyć się programami PR4WIN, WinGT lub Visual Packet. Są one przeznaczone do współpracy z kontrolerem pracującym w trybie podporządkowanym, a ich obsługa za pomocą myszy i zestawu menu jest typowa dla środowiska WINDOWS. Program WinGT wyposażony jest dodatkowo w skrzykę elektroniczną wzorowaną na DieBox, mogącą rejestrować automatycznie odczytywane z sieci wiadomości i w węzeł.
    Szczególną pozycję wśród programów komunikacyjnych dla pakiet radio zajmuje PC/Flexnet. Zasadniczo jest on przeznaczony dla stacji węzłowych, możliwa jest jednak instalacja jego ograniczonej wersji nie zawierającej właściwego modułu węzła. Pozwala on, jak to przedstawiono powyżej na współpracę z różnymi typami modemów dla złączy szeregowych i drukarki, z kontrolerami TNC2 i TNC3 wyposażonymi w oprogramowanie 6PACK i wykorzystanie płytki muzycznej jako modemu. Program wymaga użycia jako terminalu specjalnej wersji BayComu lub w połączeniu z emulatorem TFEMU dowolnego innego programu terminalowego dla trybu podporządkowanego (SP, GP itd.). PC/Flexnet pracuje zasadniczo pod systemem operacyjnym DOS jednak po zainstalowaniu specjalnej 32-bitowej biblioteki programów może być używany pod systemami Windows 95 i 95. Może on wówczas pośredniczyć między typowymi przeglądarkami internetowymi a siecią AX.25 co pozwala na korzystanie z amatorskich serwerów HTTP, w które wyposżone są np. skrzynki BayCom-Box.

Wydanie z dn. 20.03.1999.

© Prawa autorskie Krzysztof Dąbrowski, OE1KDA.