7.4. PROSTY KONWERTER NADAWCZO-ODBIORCZY FAKSYMILE

  Na rysunku 7.1a przedstawiono schemat konwertera przeznaczonego do współpracy z programami JVFAX, SVFAX (pozwala na nadawanie i odbiór faksymile oraz odbiór RTTY), Hamcomm (dla odbioru i nadawania telegrafii CW i RTTY), GSH-PC (SSTV), MSCAN (SSTV), EZSSTV (SSTV), Pktmon (dla odbioru emisji pakiet radio) i programów do odbioru amatorskich komunikatów przywoławczych w systemie POCSAG. Tor odbiorczy konwertera składa się jedynie z komparatora, w torze nadawczym użytych jest jedynie kilka kondensatorów i oporników składających się na filtr dolnoprzepustowy, a do przełączania nadawanie-odbiór tranzystor sterowany sygnałem RTS. W konwerterze czysto odbiorczym elementy przełączające i filtr dolnoprzepustowy mogą być pominięte. Użyty w układzie dowolny wzmacniacz operacyjny (o możliwie małym poborze prądu) pracuje jako ogranicznik dostarczając na wejście DSR (nóżka 6 na wtykach 9- i 25-nóżkowych) sygnału prostokątnego o poziomach +/- 12V. Konwerter zasilany jest z wyjść RTS (+ 12V) i DTR (-12 V). Są to odpowiednio nóżki 4 i 20 na wtyku 25-nóżkowym lub 7 i 4 na 9-nóżkowym. Napięcia te podawane są dopiero po uruchomieniu programu JVFAX, a ponieważ inne używane programy mogą inaczej wysterować wyjścia RTS i DTR, korzystne jest włączenie w szereg diod zabezpieczających. Dobrym rozwiązaniem jest użycie prostownika mostkowego, jak przedstawiono na rysunku 7.1. Napięcia zasilające mogą być zablokowane do masy za pomocą kondensatorów tantalowych o pojemności 1 ľF i napięciu pracy 16 V. W wersjach 4.x programu JVFAX jako wejście użyty był sygnał RI (nóżka 22 na wtyku 25-nóżkowym, 9 na 9-nóżkowym), odwrotna była też polaryzacja zasilania (RTS -, DTR +). W przypadku wzbudzania się układu należy włączyć kondensator rzędu 22 pF między nóżki 2 i 6 wzmacniacza operacyjnego. Dla zmniejszenia wpływu zakłóceń na wejście komparatora można także włączyć filtr dolnoprzepustowy, może to być filtr PI złożony z dławika o indukcyjności 100 ľH i kondensatorów o pojemnościach 1 nF. Sygnał nadawczy AFSK może być pobierany z głośnika komputera (dotyczy to programów JVFAX i Hamcomm), tak jak to przedstawiono na schemacie, program Hamcomm dostarcza także sygnału FSK na wyjściu DTR. Sygnał ten może być wykorzystany do modulacji generatora akustycznego (np. zawierającego obwód scalony XR2206). Do nóżki DTR należy wówczas dołączyć układ identyczny ze znajdującym się w torze przełączania nadawanie-odbiór. Programy Hamcomm i JVFAX począwszy od wersji 6.0 mogą także dostarczać sygnału AFSK na wyjściu TXD łącza RS-232. Sygnał ten może być doprowadzony do wejścia mikrofonowego przez filtr dolnoprzepustowy przedstawiony na schemacie. Możliwości tej nie mają starsze wersje programu JVFAX. Przedstawiony układ konwertera, mimo prostoty, wykorzystywany jest przez wielu i to nie tylko początkujących krótkofalowców. W alternatywnym rozwiązaniu przedstawionym na rysunku 7.1b wzmacniacz operacyjny pracuje w układzie przerzutnika Schmitta. Zastosowany dodatkowo górnoprzepustowy filtr wejściowy i kondensator kompensacji zmniejszają wrażliwość na zakłócenia przez ograniczenie pasma przenoszenia. Oba układy mogą także współpracować z programem odbiorczym HFFAX. W tym przypadku ujemne napięcie zasilające pobierane jest z nóżki TXD a nie z nóżki DTR.
    Rozwiązanie przedstawione na rysunku 7.1c wykorzystuje własności selektywne pętli synchronizacji fazowej. Po zasynchronizowaniu się pętli jej generator VCO pracuje na częstotliwości równej częstotliwości sygnału wejściowego. Sygnał generatora pozbawiony jest składowych zakłócających, występujących w sygnale wejściowym. Pętla synchronizacji fazy pracuje więc jak filtr pasmowy o charakterystyce przenoszenia od ok. 700 Hz do ok. 2600 Hz. Częstotliwość pracy generatora należy dobrać za pomocą opornika 10 kę włączonego między nóżkę 8 i plus zasilania, tak aby w trakcie odbioru pętla była zawsze w stanie synchronizacji. Amplituda napięcia wyjściowego generatora wynosi ok. 1 V i w niektórych przypadkach może okazać się za niska. Można wówczas zastosować dodatkowy przesuwnik poziomu na dowolnej bramce logicznej z serii CMOS lub tranzystorze. Zamiast obwodu scalonego LM565 można użyć dowolnej innej scalonej pętli synchronizacji fazy np. obwodu CMOS typu 4046.

    [rys. 7_01a]

    [rys. 7_01b]

    [rys. 7_01c]